Еліміздің сот жүйесіндегі реформалардың бастауында Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев тұрғаны баршамызға белгілі.
Елбасының бастамасымен Тәуелсіздік жылдарында еліміздің сот жүйесі түбегейлі реформаланды. Егемендік алған 30 жыл уақыт ішінде сот құрылымы мен сот өндірісі жүйесі айтарлықтай өзгеріске ұшырады, жекелеген санаттағы істерді қарайтын мамандандырылған соттар құрылды. Қазір Қазақстанда халықаралық-экономикалық соттар, әкімшілік соттар, аса ауыр қылмыстық істер жөніндегі халықаралық мамандандырылған соттар жұмыс істейді. Сот жүйесіндегі көптеген қылмыстық-процессуалдық, әкімшілік рәсімдік-процестік кодекс, еңбек кодексі және басқа да қоғамдық қатынастарды реттейтін заң актілері қабылданды. Сот саласында жаңа технологиялар да қолданылуда. Судьялардың да мәртебесі арта түсті. Яғни сот жүйесін жаңа деңгейге көтеру жолындағы игі бастамалар Елбасының саясатымен жүзеге асты. Сондай-ақ оның «100 нақты қадам» Ұлт жоспары, судьялар съездерінде берген тапсырмалары, «Рухани жаңғыру», «Цифрлы Қазақстан» бағдарламалары республикадағы сот жүйесін жаңа арнаға бұрды.
Елбасы бастамаларын жүзеге асыруда, адамдардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуде, құқықтық мемлекет қалыптастырып, қоғамда тәртіп орнатуда Шыңғырлау аудандық соты өз үлесін қосып келеді.
Айта кетсек, биыл Шыңғырлау аудандық сотына 28 қылмыстық іс түсіп, оның 27-сі қаралды. 26 іс бойынша айыптау үкімі шығарылса, біреуі тараптардың татуласына байланысты қысқартылды. Сондай-ақ ауданда биылғы 10 айда сегіз қылмыстық іс бойынша 5 552 960 теңге, оның ішінде сыбайлас жемқорлыққа жол бергені үшін бір қылмыстық іс бойынша 3 950 000 теңге айыппұл жазасы тағайындалды. Айыптау үкімі шығарылып, барлығы өндірілді. Бұдан өзге істер бойынша да заңға сай әртүрлі жаза тағайындалып, орындалу барысында. Шыңғырлау аудандық сотының 26 айыптау үкімімен сотталушылардан жәбірленушілердің өтемақы төлеу қорына 825 905 теңге өндірілді. Сондай-ақ биыл азаматтық тәртіппен аудандық сотқа 132 талап-арыз түссе, оның 31-і қолданыстағы азаматтық процестік Кодекске сай болмауына байланысты қайтарылған. 19 азаматтық іс бітімгершілік (медиация) тәртібімен қысқартылды.
Ал әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерге тоқталсақ, биыл 10 айда 300 іс қаралған. Әкімшілік жауапкершілікке тартылғандардың 22-сі заңды тұлға болса, 256-сі жеке тұлға, оның 9-ы әйел адамдар. Кәмелет жасқа толмағандар бойынша бір іс қаралған. Әкімшілік істер бойынша заңға сай әртүрлі әкімшілік жазалар тағайындалып орындалуда. Бұл қаралған істер қоғамда заңсыздыққа жол жоқ екенін, қылмыстың өтемі қашанда жаза болатынын дәлелдеуде.
Айдын Төлегенов,
Шыңғырлау аудандық сотының бас маманы,
сот мәжілісінің хатшысы
