Қазақстан атом энергетикасы саласындағы әлеуеті зор ойыншы ретінде, әсіресе энергияға деген өсіп келе жатқан қажеттіліктер мен елдің көміртегі шығындыларын азайту және неғұрлым тұрақты энергия көздеріне көшу жөніндегі өршіл жоспарларын ескеруі керек.
Сурет: freepik.com
Бұл тұрғыда атом электр станциясын салу референдумы жан-жақты талдауды қажет ететін негізгі оқиғаға айналып отыр. Әлемдегі ең ауқымды уран қорларына ие Қазақстан тарихи тұрғыдан ядролық энергиямен жұмыс істеу тәжірибесіне ие. Экономикалық өсу мен халықтың көбеюіне байланысты электр энергиясына сұраныстың артуы жағдайында Үкімет атом электр станциясын сенімді және тұрақты энергия көзін қамтамасыз ету шешімі ретінде қарастырады.
Сонымен қатар бұл жаһандық климаттық өзгерістер аясында өзекті болып саналатын көмір өндірісіне тәуелділікті азайтуға көмектеседі.
Референдумның негізгі аспектісі – қоғамдық пікірді түсіну. Қазақстандағы атом энергетикасы қайшылықтарды тудырады, өйткені қоғамда ықтимал тәуекелдер мен артықшылықтар туралы әртүрлі көзқарастар бар. Бір жағынан бұл – энергетика секторын жаңарту және жаңа жұмыс орындарын құру, екінші жағынан, қауіпсіздік пен экологиялық салдарға қатысты алаңдаушылық.
Референдум өткізер алдында азаматтарға АЭС құрылысының барлық аспектілері, соның ішінде технологиялар, қауіпсіздік шаралары және экология мен денсаулық үшін ұзақ мерзімді салдарлар туралы хабардар болу маңызды.
Экономикалық тұрғыдан атом электр станциясының құрылысы құрылыс, өндіріс және жоғары технологияларды қоса алғанда, ілеспе салаларды дамытуға ынталандыруы мүмкін. Ұзақ мерзімді перспективада атом электр станциясы электр энергиясының құнын төмендетіп, экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ете алады. Алайда экологиялық қауіптер басты назарда қалады.
Қоғам деңгейінде көтерілетін қауіпсіздік мәселелері қатаң бақылау шаралары мен ашық рәсімдерді талап етеді. Чернобыль және Фукусима сияқты әлемдегі атом электр станцияларындағы апаттардың мысалдары назардан тыс қалмайтын сабақтарға айналды. Референдум нәтижелері Қазақстанның атом энергетикасы саласындағы одан арғы қадамдарын айқындайды. Шешімге қарамастан, оның ғылыми көзқарасқа, сарапшылардың пікірін ескеруге және халықпен толық қарым-қатынасқа негізделуі маңызды.
Референдумның оң нәтижесі болған жағдайда, Қазақстан атом энергетикасындағы заманауи технологиялармен тәжірибе жасап жатқан елдердің қатарына кіре алады, бұл энергетикалық қауіпсіздікті ғана емес, ғылыми әлеуетті дамытуды да қамтамасыз етеді.
Әйтпесе, ұлттың энергетикалық қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін балама шешімдерді әзірлеу қажет болады. Осылайша Қазақстанда АЭС салу жөніндегі референдум салмақты тәсілді, қоғамның белсенді қатысуын және ашық саясатты талап ететін маңызды және көп қырлы мәселе саналады.
Түгелбай Бисен
