Қылмыстық сот төрелігін жетілдіру Қазақстандағы құқықтық реформаның негізгі бағыттарының бірi.
Сурет: pixabay.com
«Электронды қылмыстық іс» жобасы қылмыстық процестің ашық болуына, бюрократиядан арылуға септігін тигізеді. Жаңашылдық әскери прокуратура органдарында табысты жұмыс істеп жатыр. Бұл туралы Орал гарнизонының әскери прокуроры, әділет подполковнигі Марат Бұтымбаев айтты.
2017 жылғы 11 желтоқсанда Мемлекет басшысы «Кейбір заңнамалық актілерге құқық қорғау қызметінің процестік негіздерін жаңғырту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды.
Бұл заң алғаш рет қылмыстық процесті қағаз форматымен қатар электронды түрде жүргізу мүмкіндігін қарастырды.
«Электрондық қылмыстық іс» модулі «Сотқа дейінгі тергеп-тексерудің бірыңғай тізілімі» ақпараттық жүйесінің негізінде әзірленді және қылмыстық процестің қылмыстық құқық бұзушылықты тіркеуден, қылмыстық істі тергеуден бастап және қылмыстық істі орындауға дейінгі барлық кезеңдерін қамтиды.
Қолданыстағы Қылмыстық іс жүргізу кодексіне сәйкес, қылмыстық процесті жүргізуші тұлға өз қалауы бойынша қылмыстық процесті электронды форматта жүргізе алады, ол туралы дәлелді қаулы шығарылады.
Мұндай істер бойынша сот отырысы қылмыстық процеске барлық қатысушының электрондық іс материалдарымен танысуын қамтамасыз ететін компьютерлермен жабдықталған сот отырысы залында өткізіледі.
Қылмыстық процесті цифрландыру уақыт пен қаржылық шығындарды үнемдейді, тергеу мен санкцияларды алу уақытын қысқартуға, бұрмалау қаупін азайтуға, қылмыстық процестің ашықтығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Процеске қатысушылар үшін «Электрондық қылмыстық іс» модулі сотқа дейінгі тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін процессуалдық құжаттарды онлайн режимінде алуға, өтінішхаттар беруге, іс материалдарымен қашықтықтан танысуға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта қажетсіз құжат айналымы жойылды, бұл қылмыстық істерді жүргізуге және есепке алуға байланысты бұзушылықтарды азайтуға мүмкіндік берді.
Бүгінде тергеуші немесе анықтаушы кабинетінен шықпай-ақ қысқа мерзімде мемлекеттік органдардан ақпарат, анықтамалар сұратып, санкциялар, смс-шақырулар, наркологиялық және психиатриялық диспансерлерден анықтамалар жібереді (бұрын бір күн болатын).
Сонымен қатар «Электрондық қылмыстық іс» модулі «ERDR Offline», «E-saraptama» және «E-zan komegi» сияқты жаңа қосымшалармен аяқталды.
Мысалы, «E-saraptama» жобасы қылмыстық қудалау органдары қызметкерлерімен сот сараптамасын тағайындау, оларды одан әрі қабылдау және сот сараптамасының нәтижелерін электронды форматта e-UD модулінде қалыптастыру үшін өңдеуді қарастырады.
Қылмыстық іс бойынша күдікті тұлғаға адвокатты бір рет басу арқылы тағайындауды қарастыратын «Е-заң көмегі» жобасы да дәл осылай ұйымдастырылған, яғни адвокаттың ұялы телефонына SMS хабарлама жіберіледі. Қорғауды растайтын және келісетін кезекші болады.
ERDR-де тергеу әрекеттерін жүргізуге және тіркеуге арналған (жұмыс орнынан тыс) «ERDR-offline» қосымшасы енгізілді.
Бұл өтініш арқылы оқиға болған жерді қарау хаттамаларын, жәбірленушіден жауап алу хаттамасын, жәбірленуші деп тану туралы өтінішхатты, талап арызды, оны азаматтық талапкер деп тану туралы қаулыны, өтінішхаттарды жасауға болады (Күдікті деп тану, сезіктіден жауап алу хаттамасы, оны азаматтық жауапкер деп тану туралы қаулы, куәдан жауап алу хаттамасы).
Жалпы бұл жаңашылдық жалғандықтың және қылмыстық істердің болмауына әкелді.
Қорытындылай келе, бүгінгі күні Орал гарнизонының қылмыстық қудалау органдары қылмыстық істердің 90 пайызын электронды форматта тергесе, құпиялылығы мен құпиялылығына байланысты тек 10 пайызы ғана қағаз жүзінде тергелетінін атап өткім келеді», - деді маман.
