Қыркүйек айында офтальмологиялық қызметтерге ақы төлеу мақсатындағы біржолғы зейнетақы төлемдеріне арналған сомасы 1,4 млрд теңгені құраған 1611 өтініш орындалды. Тамыз айындағы көрсеткіштермен салыстырғанда әңгіме тиісінше 5,8 және 7 есе өсім туралы болып отыр. Мәселе төмен базада емес – алдыңғы 12 айдағы орташа айлық мәндермен салыстырғанда тіпті 7,9 және 9,3 есе қомақты өсу болып шығады.
Қыркүйек айында не болғанын еске түсірейік: «Отбасы» банкінде айдың 15-ші жұлдызынан бастап емделу мақсатында ақшаны шешіп алудың ең көп қолданылатын мақсаты – тістерді емдеуге арналған зейнетақы артығын пайдалану бойынша өтінімдер қабылданбайтынын хабарлады. Банк осы бағыттағы көптеген жалғандық фактілеріне назар аударды. Биылғы көктем мезгілінде бұл көрініспен күресу үшін енгізілген қосымша шаралардың да көмегі тимеген болып шықты.
Айдың 15-ші жұлдызына қарай Денсаулық сақтау министрлігінің «Зейнетақы жинақтарын мақсатсыз пайдалану жағдайларын анықтауға байланысты» стоматологиялық қызметтерге төлемдер бойынша норманы алып тастау жөніндегі түзетулер жобасы пайда болды (онлайн-талқылау алдыңгүні аяқталды). Бұл эпизодтар бөлігінде тіпті күдіктілерді іздеу жүргізілуде.
Айдың ортасында қабылданған шаралар «тістерге» қаражат алуға ниеттілердің белсенділігіне сонымен қалай әсер етті?
Бір жағынан, орындалған өтініштердің саны (67,5 мың бірлік) және олардың сомасы (56,9 млрд) тамыз айымен салыстырғанда азғантай ғана азайды, 6 және 4%-ға. Бұл ретте өтінімнің орындалуы қаражаттың өтініш берушінің арнайы шотына аударылуын білдіреді, сондықтан оған қоса тағы бір нәрсе орын алғаны маңызды.
Өткен айда қаражатты БЖЗҚ-ға қайта қайтару жағдайлары күрт өсе түсті. Әңгіме «тістерге» арналған 27,3 мың өтініш бойынша 21,8 млрд теңге туралы болып отыр. Салыстыру үшін, тамыз айында стоматология бойынша 6,3 мың өтініш бойынша 3,7 млрд теңге қайтып келді, айта кететіні қайтарылу жағдайларының көтеріңкі мәндері өтініштердің өздерінің көтеріңкі санымен бірге бірнеше ай бойы онсыз да сақталуда. Тағы бір айта кететіні, қаражатты қайтарудың өзі заң бойынша бірқатар уақытты алуы мүмкін, яғни нақты айдағы қайтарылымдардың статистикасына бұдан бұрынғы өтініштер бойынша деректер түсуі мүмкін.
Қандай сценарий бойынша ақша қайтарылуы мүмкін? Не өтініш беруші өз бетінше мақсатынан айнып қалса, не ол растаушы құжаттарды уақтылы ұсынбаса немесе қаражатты мақсатына сай емес тәсілмен пайдаланғысы келсе. Жоғарыда аталғандарды ескере отырып, соңғы тармақ перспективалы көрінеді...
Бұл ретте шолуымыздың бастауы болған офтальмологиялық қызметтер санаты бойынша зейнетақы жинақтарын нормадан тыс қайтару саны байқалмайды: қыркүйек айында тамыз айына қатысты ерекше динамикасыз сомасы 48 млн теңгені құраған 83 өтініш туралы әңгіме болып отыр.
Қосымша ретінде: заңсыз схемалар туралы мәселе қозғалмаған тұрғын үй жағдайларын жақсартуға арналған төлемдердің жағдайы не болып жатыр? Көрсеткіштер өсуде. 73,3 млрд теңге сомасына 128,9 мың өтініш орындалды, екі жағдайда да тамыз айымен салыстырғанда 20%-дық өсім. БЖЗҚ-ға қаражаттың қайтарылуы бойынша өсім де жоқ: өткен аймен салыстырғанда айтарлықтай өзгеріссіз 14,2 мың өтініш бойынша 10,8 млрд теңге қайтарылды.
БЖЗҚ деректері бойынша есептеулер
