17 қарашада бүкіл әлемде 2009 жылы Еуропалық жаңа туған нәрестелерге күтім жасау қоры (EFCNI) құрған шала туған нәрестелер күні атап өтіледі, деп хабарлайды Денсаулық сақтау министрлігінің баспасөз қызметі.
Сурет: Istockphoto
Бұл күннің мақсаты - қоғамның назарын репродуктивтік денсаулықты нығайту қажеттілігіне аудару, медицина қызметкерлері мен шала туған балалары бар отбасылардың алдында тұрған мәселелерді шешуге көмектесу.
Әлемде жыл сайын 15 миллион нәресте шала туады, бұл барлық жаңа туған нәрестелердің шамамен 10%-ын құрайды. Қазақстанда жыл сайын 20-22 мың бала мерзімінен бұрын туады, бұл барлық туған сәбилердің шамамен 5%-ын құрайды. Жүктілігі 36 аптадан аз және дене салмағы 2500 грамнан кем туған бұл балалар ерекше назар мен күтім жасауды қажет етеді.
Шала туған нәрестелерде анатомиялық тұрғыдан дұрыс, бірақ функционалды жетілмеген ағзалары бар, бұл оларды өте әлсіз етеді. Мұндай балалардың терісі өте жұқа және осал, тері астындағы май деңгейі төмен, функционалды жетілмеген өкпе, жетілмеген жүрек-қан тамырлары және ас қорыту жүйелері, сондай-ақ өте сезімтал орталық нерв жүйесі бар.
Қазақстанда қазіргі заманғы тиімді перинаталдық технологиялар дене салмағы 500 грамнан және салмағы 1000 грамнан төмен жаңа туған нәрестелерге сәтті күтім жасауға мүмкіндік береді.
Елімізде заманауи жабдықтармен жабдықталған жоғары мамандандырылған кешенді көмек көрсету үшін 39 перинаталдық орталық жұмыс істейді. Мемлекет басшысы тапсырмасының шеңберінде халықаралық стандарттарға сәйкес келетін 12 жаңа перинаталдық орталық салу жоспарлануда.
Шала туған нәрестелерге күтім жасау процесі неонатологтарды, анестезиолог-реаниматологтарды, мейіргерлерді және басқа да бейінді мамандарды қоса алғанда, медицина қызметкерлерінің барынша назары мен біліктілігін талап етеді.
Жаңа туған нәрестенің құтқарылған әрбір өмірінің артында білікті мамандар тобының ауқымды еңбегі тұр және бір шала туған нәрестеге күнделікті күтім жасау 20-дан астам әртүрлі манипуляцияны қамтиды.
Мерзімінен бұрын босанудың себептері әртүрлі факторлардың жиынтығынан туындайды: кеш және ҚРТ-дан кейінгі жүктілік, экстрагениталды патология және инфекциялар, аборттар, стресс факторлары, генетикалық бейімділік, дұрыс тамақтанбау, жаман әдеттер және басқалар.
Қазақстанда ДДҰ ұсынған тиімді перинаталдық технологиялар мен ана болу қауіпсіздігі қағидаттары енгізілді. Жаңа туған нәрестелерге реанимация және қарқынды терапия дамып келеді, неонатологтар жыл сайын ел ішінде де, шетелде де оқытылады. 2023 жылы әрбір жаңа туған нәрестенің өмірін сақтауға бағытталған неонаталдық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандарты бекітілді.
ДДҰ ТДМ индикаторларының шеңберінде 2030 жылға қарай ана, бала және неонаталдық өлім көрсеткіштерінің төмендеуіндегі Қазақстанның жетістіктерін атап өтті.
Соңғы 15 жылдың ішінде (2008 жылдан 2023 жылға дейін) ел айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізді: нәресте өлімінің көрсеткіші 3 есе, неонаталдық өлім 3,3 есе төмендеді, ал дене салмағы өте төмен балалардың өмір сүру деңгейі 4 есе өсті. Бұл нәтижелер Орталық Азия елдерінің арасында үздік болып табылады.
Қол жеткізілген жетістіктерге қарамастан, медициналық қоғамдастық пен болашақ ата-аналардың басты міндеті мерзімінен бұрын босану санын азайту, репродуктивтік денсаулықты сақтау және нығайту, сондай-ақ инфекциялардың алдын алу болып қала береді.
Шала туған балалар күнін мерекелеу шеңберінде Қазақстан өңірлерінде Ашық есік күндері, ата-аналарға арналған мектептер, бұрынғы пациенттермен және қоғамдық қорлармен кездесулер өткізілетін болады.
Елордадағы және елдің басқа да ірі қалаларындағы ғимараттар Халықаралық шала туған нәрестелер күнін бейнелейтін күлгін түске боялады.
