Жіті ішек инфекциялары: эпидемиологиялық ахуал және алдын алу жолдары

Жаз мезгілі — жұқпалы ішек ауруларының өршитін кезеңі. Жіті ішек инфекциялары (ЖІИ) — бұл бактериялар, вирустар немесе паразиттер арқылы қоздырылатын, адам ағзасына ауыз арқылы түсетін аурулар тобы. Олар негізінен асқазан-ішек жолын зақымдап, диарея, құсу және дене қызуы сияқты белгілермен көрініс береді.

Эпидемиологиялық ахуал

Батыс Қазақстан облысында 2025 жылдың алғашқы алты айында жіті ішек инфекцияларының тіркелуі өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 30% ға төмендеуі байқалады. Оның ішінде нақтыланған ішек жұқпалары 22% ға, нақтыланбаған ішек жұқпалары – 44 % ға төмендеп отыр.

2024 жылдың алғашқы жартыжылдығында бактериялық дизентерияның 12 жағдайы тіркелсе, 2025 жылдың сол кезеңінде 11 жағдай анықталған. Яғни, аурушаңдылықтың төмендеу байқалады. Бактериялық дизентерия (шигеллез) — Shigella тобына жататын бактериялар арқылы қоздырылатын жұқпалы ішек инфекциясы. Аурушаңдықтың ең көп тіркелген айлары — маусым және шілде. Ауруға шалдығушылардың басым бөлігі — балалар мен мектепке дейінгі жастағы топтар. Аурудың көп бөлігі тұрмыстық жағдайда, яғни отбасылық ошақтарда тіркелген. Бұл – санитариялық-гигиеналық талаптардың сақталмауының, тағамның дұрыс дайындалмауы мен сақталмауының салдары.

Эпидемиологиялық тергеп тексеру нәтижесі көрсеткендей, аурудың таралу себептері:

жеке бастың гигиенасын сақтамау,
дайын тағамдарды дұрыс сақтамау,
сапасыз ауыз суды пайдалану,
жеміс-жидектер мен көкөністерді шала жуу,
балаларды бақылаусыз қалдыру.

Қауіп тобы кімдер?

ЖІИ әсіресе балалар мен қарт адамдар үшін өте қауіпті, себебі олардың иммундық жүйесі әлсіз келеді. Балалар арасында ЖІИ күрделі асқынуларға — сусыздану мен интоксикацияға әкеп соғуы мүмкін. Кей жағдайда ауруханаға жатқызу қажет болады.

Алдын алу шаралары

Жіті ішек инфекцияларының алдын алу үшін келесі қарапайым ережелерді сақтау қажет:

Қолды жиі және сабындап жуу – тамақтанар алдында және дәретханадан кейін міндетті түрде.
Тек қауіпсіз су ішу – қайнатылған немесе сүзгіден өткен су қолдану.
Тағам гигиенасы – азық-түлікті дұрыс сақтау, тез бұзылатын тағамдарды тоңазытқышта сақтау.
Көкөніс пен жемісті мұқият жуу – ағын суда жуып, қайнаған сумен шаю ұсынылады.
Балаларды бақылау – олар қолын, ойыншықтарын таза ұстап, көшеде кездейсоқ заттарды ауызға салмауын қадағалау.
Қоғамдық орындарда санитариялық тәртіпті сақтау – тамақтану орындарының тазалығына назар аудару.

ЖІИ Ауру белгілері:

Іштің сұйық өтуі күніне бірнеше рет
Қайталама құсу
Іштің ауруы немесе түйілуі
Дене қызуының көтерілуі
Әлсіздік, тәбеттің жоғалуы

Барлық ішек жұқпалары тобының бактериалды дизентерия ауруының негізгі ерекшелігі — іштің жиі және сұйық өтуі, кейде қан немесе шырыш аралас, іштің ауыруы және дене қызуының көтерілуі.

Осы белгілер байқалған жағдайда өз бетінше емделмей, бірден медициналық көмекке жүгіну қажет! Әсіресе балаларда алғашқы сағаттарда дәрігер көмегіне жүгіну өте маңызды.

ЖІИ — қарапайым санитариялық ережелерді сақтау арқылы алдын алуға болатын ауру. Жеке бас гигиенасын сақтау, қауіпсіз тағам мен суды пайдалану, балалардың тазалық дағдыларын қалыптастыру арқылы өз денсаулығымызды және айналамыздағы адамдардың денсаулығын қорғай аламыз.

Назгүл Ажмұратова,

БҚО Санитариялық эпидемиологиялық бақылау Департаментінің,

инфекциялық және паразиттік ауруларды эпидемиологиялық

бақылау бөлімінің басшысы