Заң және тәртіп
«Сот кабинеті» – бұл электрондық ақпараттық сервис, ол сот органдарының онлайн сервисіне қолжетімді бірыңғай терезе, сот ісін жүргізуді жеңілдету және азаматтар үшін сот жүйесінің қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында іске асырылған. Бұл туралы БҚО қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соты әкімшісінің бас маманы А.Тлемберлиева айтты.
Сурет: pixabay.com
Бүгінгі таңда еліміздің сот жүйесіне енгізілген ақпараттық технологиялар соттардың жұмысын жеңілдетіп қана қоймай, халықпен кері байланыс орнатуда, қызметтің сапасын арттыруда үлкен септігін тигізіп отыр.
Осы заманауи ақпараттық технологияларын қолдану нәтиежесінде сот саласы барынша ашық әрі қолжетімді бола бастады. Сол жүйенің бірі –«сот кабинеті» электрондық қызметі. Сот кабинеті сот органдарының сервисіне электронды түрде кіруге арналған бірыңғай терезе болады.
Азаматтар мен заңды тұлғалардың өзіне ыңғайлы уақытта, үйден немесе кеңседен шықпай-ақ, онлайн режимінде «Сот кабинеті» интернет-сервисі www.sud. kz арқылы электронды түрде талап арыздарды (арыздарды) беруге, шағымдар мен өтініш, хаттарды жолдауға, сондай-ақ істің қаралу барысын бақылауға мүмкіндіктері бар. Кейіннен бірыңғай ақпараттық жүйені біріктіруде ІТ жобасы аясында құжат айналымы жетілдіріліп, соттарға «Төрелік» ақпараттық жүйесі енгізілді. Сөйтіп қазір азаматтарға шығарылған шешімдер, ұйғарымдар, басқа да қажетті ақпараттармен танысып, құжаттардың көшірмелерін тез алу мүмкіндігі туды.
Электронды сот төрелігін іске асыру халықтың сенімін, ақпараттың қолжетімділігін, ашықтығын және жариялылығын қамтамасыз етіп отырғаны анық. Қазіргі уақытта, сот тәжірибесінде ІТ-технологиясымен ғаламтор ресурстарының мүмкіндіктері көбірек пайдаланыла бастады.
Себебі, ол сот төрелігін жүзеге асыру процессін жеңілдетіп, оңтайландырады және аутоматтандырады, ең бастысы халыққа қолжетімді.
Республикамыздың барлық соттарында «Төрелік» ақпараттық жүйесі, «Сот кабинеті», СМС-хабарлама сервистері, талдау форумы, соттар арасындағы байланыс орталығы, дыбыс-бейнежазба құрылғысымен бейнеконференция арқылы жаңа ақпараттық технологиялар қызмет атқаруда. Мұны электрондық ақпараттық сервистің қызметі, яғни соттағы жүйелі ақпарат берудің кеңейтілген тәсілі деп түсінуге болады. Ол арқылы сотқа талап арыз беруге, сот отырысының хаттамасына ескерту келтіруге, өтініш, арыз, шағым және электрондық өтінімдерді әзірлеугежәне ұсынуға, мемлекеттік баж салығын онлайын түрінде төлеуге, деректерді сақтау мен біріктірудің қауіпсіздігі сияқты әрекеттерді жасауға мүмкіндік береді. Электронды цифрлық қолтаңбасы бар кез-келген азамат үйден шықпай-ақ, «сот кабинеті» арқылы сотқа талап арыз беріп, кейін оның қаралуын бақылауға мүмкіндігі бар.
Бүгінде әлемге таралған қауіпті індеттің және қашықтықтан іс қарауға машықтануына байланысты, сот жұмысын онлайн форматта да қарауға мүмкіндігі зор. Сот отырыстарын «WhatsApp», «TrueCont», «Zoom» мобильдік қосымшасының көмегімен өткізе алады. Сот жүйесінде де заман талабына сай, электронды түрде жұмыс жасаудың нәтижесінде, жұмыс біріздендіріліп, азаматтардың уақытын үнемдеуге мүмкіндік туып отыр.
Осы сервистің негізгі ерекшелігі азамат, оның адвокат тұлғасындағы өкілі немесе заңгер кез келген ыңғайлы уақытта, үйінен немесе кеңседен шықпай-ақ, интернет желісі арқылы сот құжатын, сондай-ақ, істегі мәртебесін көре алады, сот актісін басып шығарып алуға мүмкіншілігі бар.
Әрбір сотқа жүгінген азамат «Сот кабинеті» арқылы арыз беру үшін Халыққа қызмет көрсету орталығыннан электронды цифрлы қолтаңба алуы қажет.
«Сот кабинеті» сервисі арқылы мемлекеттік бажды төлеу мәселесі шешілген, төлем карточкасы арқылы бажды төлеу туралы құжаттың сканерленген көшірмесін беру мүмкіндігі бар. Бұл қызметтерді электрондық цифрлық қолтаңбасы бар азаматтар пайдалана алады.
«Сот кабинеті» сервисі арқылы келіп түсетін талап-арыздар соттың да, сотқа жүгінген адамдардың да уақыты мен жұмысын қысқартады. Мысалы егер азамат немесе оның заңды тұлғасы уақыты мен ақшасын жұмсамай, үйден талап арыз жіберсе, ол сот базасына электронды түрде түседі. Сот қызметкері арызды тіркейді. Ол үшін құжаттарды сканерлеп, оларды талап арызбен бірге жолдап, содан кейін ЭЦҚ кілтпен қол қою қажет.
Ол сот жүйесі қызметкерлерінің азаматтармен байланысын төмендетіп, сыбайлас жемқорлыққа бейімділікті төмендетуге ықпал ететінін атап өткен жөн. Сот жүйесіне заманауи технологияларды енгізу және қолдану сот ісін жүргізуді оңайлатып, бюрократиялық кедергілерді жояды.
Сондай-ақ «Сот кабинеті» ЭЦҚ қолдану арқылы электрондық іспен танысу үшін қолжетімділікті қамтамасыз етеді, пуш-хабарлама арқылы сот отырысының өткізілетін күні, уақыты мен орны туралы хабар алуға мүмкіндік береді, сот отырысының хаттамасын беру туралы өтініш өткізуге, хаттамаға ескертулер беруге, сондай-ақ шығарылған сот актілерін алуға және атқару парақтарын сұратуға интернет желісі арқылы қолданушыға ыңғайлы кез-келген жерде, ресми немесе мобильді қосымша арқылы жүгіне алады.
Еліміздің сот жүйесі жылдан жылға уақытпен бірге қадам басып, сот тәжірибесіне жаңа бағдарламалар енгізуде. Мұның бәрінің басты мақсаты – сот процестеріне қатысушыларға жағдай жасау.
