Қазақтардың Екінші Жалпықазақ сиезі 1917 жылдың 5-13 желтоқсан күндері Орынбор қаласында шақырылады. Сиезді шақыруда және ұйымдастыруда Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, С.Досжанов, Е.Омаров айырықша белсенділік танытады.
Сиезге Орал, Торғай, Ақмола, Семей, Сырдария, Жетісу, Самарқан және Бөкей Ордасынан барлығы 80-нен астам өкіл қатысады.
Олардың ішінде Б.Құлманов, Ә.Кенесарин, Ғ.Қараш, Ғ.Ахметжанов, М.Мақұлов, О.Қондыбаев, Ғ.Ешмұхаметов, М.Шоқай, И.Аралбаев т. б. белгілі тұлғалар болады. Сиездің төралқасына Б.Құлманов (төраға), Ә.Бөкейханов, Х.Досмұхамедов, Ә.Кенесарин, Ғ Қараш сайланады.
Сиездің күн тәртібіне Сібір, Түркістан автономиясы туралы, Қазақ автономиясы, милиция, ұлт кеңесі, оқу мәселесі, ұлт қазынасы, мүфтилік мәселесі, халық соты, ауылдық басқару, азық-түлік мәселесі т.б мәселелер енгізіледі.
Сиез автономияға байланысты аса маңызды тарихи қаулы қабылдайды. Онда: «Қазақ-қырғыз автономиясы – «Алаш» деп аталсын, «Алаш автономиясының жері, үстіндегі түгі, суы, астындағы кені – «Алаш» мүлкі болсын», «Алаш облыстарын қорғауда Ұлт Кеңесін құру, оның аты «Алашорда» болсын» деген қаулы алынады. Ал Алашорданың уақытша тұратын орны – Семей қаласы болып белгіленеді.
Осылайша, Екінші Жалпықазақ сиезі Алаш автономиясын жариялап, Алашорда үкіметінің құрылатынын жария етеді. Сондықтан бұл сиез ғасыр басынан бергі ұлт-азаттық қозғалыстың ұлы қорытындысы ретінде тарихта қалды.
Зұлқожа Шарафутдинов,
zhaikpress.kz
