Заң жобасын Мәжілісте Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Серік Шәпкенов таныстырды.
Бұл құжат 2019 жылғы 18 қазанда Қазақстан Республикасының халықаралық шарттар мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның 40-шы отырысында қолдау тапқан.
Толық емес жұмыс уақыты жағдайындағы жұмыс туралы конвенция 1994 жылғы 24 маусымда Халықаралық Еңбек Ұйымының Бас конференциясында қабылданды. Конвенция толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін жұмыскерлердің құқықтары сияқты толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлердің құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелерін реттейді: ұжымдық келіссөздер жүргізу құқығы; еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау; ананың құқығын қорғау, жыл сайынғы ақылы демалыс беру; еңбек және жұмыспен қамту саласында кемсітушілікке жол бермеу, – деп айтты Еңбекминінің басшысы.
Осы Конвенция қызметкерлер мен кәсіпорындардың жекелеген санаттарын қоспағанда, экономикалық қызметтің барлық салаларына қолданылады (Конвенцияның 3-бабы). Өз кезегінде Еңбек кодексімен Қазақстан Республикасының басқа заңдарымен Жұмыскерлердің жекелеген санаттарының еңбегін құқықтық реттеудің ерекшеліктері көзделген.
Осылайша, Конвенцияны қабылдау жұмыс берушілерді толық емес жұмыс режимі белгіленуі мүмкін емес салаларда (Денсаулық сақтау саласы, құқық қорғау қызметі және басқалар) жұмыс істейтін қызметкерлер үшін толық емес жұмыс режимін белгілеуге міндеттемейтін болады.
Ұлттық статистика бюросының мәліметтері бойынша, 2021 жылдың төртінші тоқсанының қорытындысы бойынша әртүрлі салалардағы 470 мыңға жуық қызметкер толық емес жұмыс уақыты режимінде жұмыс істеді. Олардың жартысына жуығы аптасына 20 сағаттан аз уақыт жұмыс істеді. Олардың көпшілігі ауыл шаруашылығы, білім және өнеркәсіп салаларында жұмыс істеді, – деді Серік Шәпкенов.
Конвенцияға сәйкес, «толық емес жұмыс уақытында жұмыс істейтін» деген термин толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін және салыстырмалы жағдайда жұмыс істейтін қызметкердің жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығынан аз жұмыс істейтін жұмыскерді білдіреді.
Конвенцияға сәйкес толық емес жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлердің негізгі жалақысы сол әдістермен есептелетін толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін және салыстырмалы жағдайдағы қызметкерлердің негізгі жалақысынан кем болмауы тиіс деп көзделетін шаралар қабылдануға тиіс.
Өз кезегінде Конвенцияға ұқсас ұлттық еңбек заңнамасында қызметкерлерге еңбекақы төлеу саласындағы мемлекеттік кепілдіктер көзделген (ҚР ЕК 103, 106-б. 1-т.)
Сондай-ақ Конвенцияда толық емес жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлерге арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелері толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлерге ұқсас болуы керек деп қарастырылған. Бұл шарттар жұмыс уақытының ұзақтығына, жарналарға немесе кірістерге пропорционалды түрде анықталуы мүмкін.
Осыған ұқсас Ұлттық еңбек және әлеуметтік заңнама толық жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлермен салыстырғанда толық емес жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлердің құқықтарын шектемейтінін атап өткен жөн.
Атап айтқанда, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінен табысты жоғалту бойынша төлем қызметкердің орташа айлық сақтандырылған кірісінің мөлшеріне және оның жүйеге қатысу өтіліне тікелей байланысты және оның жұмыспен қамтылу нысанына немесе түріне байланысты емес.
Конвенцияны ратификациялау мемлекеттік бюджеттен теріс әлеуметтік-экономикалық салдарлар мен қаржылық шығындарға алып келмейді. Конвенцияны қабылдау толық емес жұмыс уақытында жұмыс істейтін қызметкерлерді кемсіту бөлігінде еңбек дауларына әкелмейді деп ойлаймыз. Бұл ретте Конвенцияны қабылдау еңбек қызметін жүзеге асыратын қызметкерлердің еңбек құқықтарын қорғауды қамтамасыз етеді және Қазақстанның осы саладағы халықаралық нормаларды сақтау мен орындауға бейілділігін растайды, – деп түйіндеді Серік Шәпкенов.
«Толық емес жұмыс уақыты жағдайындағы жұмыс туралы конвенцияны (175-Конвенция) ратификациялау туралы» Заң жобасы қаралғаннан кейін ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаттары оны мақұлдау туралы шешім қабылдады.
baq.kz
