Парламент Мәжілісінде әлеуметтік желілерді балалар буллингі бар посттар мен пікірлерді бұғаттауға міндеттейтін заң жобасы мақұлданды. Бұл норма Балалардың құқығын қорғау мәселелері жөніндегі заң жобасында жазылған. Осы орайда Отбасы институтын зерттеу орталығының басшысы Айгүл Рақышева елдегі кибербуллинг көрсеткіштері туралы айтып берді, деп хабарлайды ҚазАқпарат.
- Кибербуллинг мәселесі Қазақстанда қаншалықты өзекті?
- Мәселе әрине өзекті. Балалар мен жасөспірімдер арасында ең көп кездесетін жағдай ретінде буллинг туралы жиі естиміз. Цифрлық технологиялар мен әлеуметтік желілердің дамуымен кибербуллинг сияқты зорлық-зомбылықтың жаңа түрі пайда болды, одан анағұрлым көп бала зардап шегеді. Қаскөйлер кибершабуылдың барлық бөліктерінде белсенді болды, ал кейде кибербуллинг балалар арасындағы суицидтің себебі болып шығады. Осыған байланысты балалардың цифрлық ортадағы қауіпсіздігін қамтамасыз ету маңызды.
- Институт осы саладағы жағдайға талдау жасады ма?
- Қазақстан қоғамдық даму институтының зерттеулері көрсеткендей, балалар қауіпсіздігіне қатысты ересектердің, соның ішінде бөгде адамдардың ықпалымен байланысты проблемалар одан әрі өзекті бола түскен. Оның ішінде: оқу орнына барған баланың бейтаныс адамдардан физикалық қорғалуы (31%), мұғалімдер тарапынан ғана емес, сыныптастар мен жоғары сынып оқушылары тарапынан да бопсалау (31,4%), тәрбиеші/мұғалім/оқытушы тарапынан физикалық зорлық-зомбылық (28,5%), тәрбиеші/мұғалім/оқытушы тарапынан моральдық-психологиялық зорлық-зомбылық (28,4%) бар. Сауалнамаға қатысқан респонденттердің 70%-дан астамы буллингтің не екенінен хабардар. Олардың көпшілігі буллингті маңызды мәселе ретінде қарастырады және онымен күресу керек деп санайды. Бұл ретте әрбір төртінші респондент балаларды қудалаудың не екенін білмейтінін мойындайды. Қазіргі уақытта қазақстандық ата-аналарды балалардың әлеуметтік желілерге, Интернетке (53,3%) және виртуалды ойындарға (49,4%) тәуелділігі алаңдатып отыр.
- Балалардың құқықтарын қорғау мәселелері жөніндегі заң жобасына әлеуметтік желілерді балаларды буллингтейтін посттар мен пікірлерді бұғаттауға міндеттейтін норма қажет пе? Сіздің ойыңызша, бұл өзгерістер көмегін тигізе ме?
- Балалардың мүддесін кибербуллингтен қорғау мәселесі өте өзекті және маңызды. Біздің институттың зерттеулері көрсеткендей, ата-аналардың 49,7%-ы бірнеше себептерге байланысты балалармен уақыт өткізе алмайды (жұмыс жүктемесі, үй жұмыстарының көптігіне байланысты бос уақыттың болмауы және т.б.). Тиісінше, балалар өздерімен өздері қалды, олар кибербуллингтен де қорғана алмайды. Осыған байланысты, әрине, балалардың мүдделерін қорғау мен қауіпсіздігін қамтамасыз етудің құқықтық тетіктері қажет.
Қалай болғанда да, әңгімелесушінің жасына қарамастан, әлеуметтік желілердегі қарым-қатынас және коммуникация этикасын сақтау қажет. Баланың қауіпсіздігі үшін ата-ананың өздерінің шара қабылдауы маңызды. Мысалы, тыйым салынған контент пен күмәнді қосымшаларды бұғаттайтын, экран уақытын шектейтін бағдарламалық жасақтаманы, антивирустық бағдарламаларды, сенімді компаниялардың қосымшаларын орнатуға болады. Балаларды ашық кеңістікте бөлісетін контентке саналы түрде қарауды, интернет-достарды таңдағанда абай болуды үйрету керек және виртуалды бопсалау қаупі, оның түрлері мен салдары туралы талқылау өткізген жөн.
- Сұхбатыңызға рахмет!
