Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауы елдің ұзақ мерзімді тұрақтылығы үшін экономикалық тәртіп пен стратегиялық жоспарлаудың маңыздылығын атап көрсетеді.
Орталық идея – мемлекеттік шығындарды бақылау, бұл атап айтқанда жаһандық экономикалық сын-қатерлер аясында тұрақты дамуға деген ұмтылысты көрсетеді. Сыртқы белгісіздік күшейген жағдайда «Қаражатпен өмір сүру» қағидаты бюджет тапшылығының алдын алудың және мемлекеттік қарыздың бақылаусыз өсуінің маңызды тетігіне айналады. Шығыстарды ресурстарды тиімді пайдалануға және тұрақты қаржы жүйесін құруға кепілдік беретін экономиканың бірінші кезектегі салаларын дамытуға ықпал ететін жобаларға бағыттау қажет.
Бұл тұрғыда бюджет тепе-теңдігін сақтап қана қоймай, басым бағдарламаларды іске асыру арқылы экономикалық өсуді ынталандыру да маңызды саналады. Бұл Қазақстанға әлемдік аренада мемлекеттік позицияларды нығайтуға мүмкіндік береді. Қарастырылып отырған шаралар инвестицияларды тарту және ұзақ мерзімді перспективада тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету үшін қолайлы жағдайлар қалыптастырады.
Инфляция деңгейінің айтарлықтай төмендеуі — өткен жылдың ең жоғары мәндерімен салыстырғанда 2,5 есе – Үкімет пен қаржы реттеушілері іске асырған экономикалық стратегиялардың тиімділігін көрсетеді.
Қарастырылып отырған экономикалық жақсарту әртүрлі секторларға, әсіресе денсаулық сақтау саласына оң әсер етеді. Жалпыға бірдей медициналық сақтандыруды енгізу денсаулық сақтау жүйесінің қаржылық базасын едәуір нығайтты, бұл жеке медициналық қызметтердің дамуына және халықтың сапалы медициналық көмекке қолжетімділігін кеңейтуге ықпал етеді.
Үздіксіз экономикалық өсу және бақыланатын инфляция денсаулық сақтау жүйесінің ұзақ мерзімді тұрақтылығы үшін маңызды болып табылатын денсаулық сақтау бағдарламаларын тұрақты қаржыландыруды қамтамасыз етудің негізгі факторлары саналады. Инфляцияның төмендеуі медициналық қызмет көрсетуге қаржылық қысымды азайтады және азаматтардың нақты сатып алу қабілетін арттырады, кәсіпкерлік қызметке қолайлы жағдай жасайды және тұрақты экономикалық дамуға ықпал етеді.
Қол жеткізілген экономикалық тұрақтылық әлеуметтік медициналық сақтандыру бағдарламаларына инвестициялауды жалғастыруға мүмкіндік береді, бұл қоғамға қолжетімді медициналық қызмет көрсету сапасын сақтау және жақсарту үшін маңызды болып табылады. Жалпы алғанда, экономикалық тұрақтылықтың, бағаны тиімді бақылаудың және жалпыға бірдей медициналық сақтандыруды іске асырудың үйлесімі Денсаулық сақтау секторын нығайтуда және халықтың жалпы өмір сүру деңгейін арттыруда шешуші рөл атқарады.
Президенттің Жолдауы Қазақстанның экономикалық дамуындағы оң үрдістерді көрсетеді, бұл медициналық секторды қаржыландыруға тікелей әсер етеді. Экономиканың тұрақты өсуі және оны әртараптандыру денсаулық сақтау жүйесін жаңғырту және азаматтар үшін медициналық қызметтердің қолжетімділігін жақсарту үшін қосымша бюджеттік мүмкіндіктер ашады. 3,3 трлн теңгені құрайтын денсаулық сақтауға бюджет қаражатының көлемі осы саланың басымдылығын куәландырады және медициналық қызмет көрсету сапасын арттыру үшін бөлінген ресурстарды тиімді пайдалану қажеттігін атап көрсетеді.
Өңдеуші өнеркәсіпті дамыту және жеке инвестициялардың өсуі есебінен мемлекеттік кірістердің ұлғаюы Қазақстанға денсаулық сақтау инфрақұрылымына белсенді инвестиция салуға мүмкіндік береді. Жаңа медициналық мекемелерді құру және қолданыстағы мекемелерді жаңғырту медициналық қызметтердің сапасын жақсартып қана қоймайды, сонымен қатар медицина саласында қосымша жұмыс орындарын құруға ықпал етеді, бұл халықтың жұмыспен қамтылуына оң әсер етеді.
Тау-кен секторының көрсеткіштерінен озып тұрған өңдеу өнеркәсібінің өсуіне ерекше назар аударылады. Байқалған көрсеткіш ел ішінде қосылған құнды ұлғайтуға және ұлттық экономиканы нығайтуға бағытталған экономикалық әртараптандыру стратегиясының табыстылығын көрсетеді. Шикізат экспортына тәуелділіктің төмендеуі жоғары технологиялық салалардың дамуын ынталандырады және жаңа жұмыс орындарын құруға ықпал етеді, бұл жиынтығында мемлекеттің экономикалық тұрақтылығын нығайтады.
Демек, Президент Жолдауында көрсетілген оң өзгерістер медицина саласын нығайтып қана қоймай, халықтың жалпы өмір сүру деңгейін арттырып, елдің халықаралық аренадағы ұстанымын нығайта отырып, Қазақстанның ұзақ мерзімді әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін берік негіз қалайды.
Президент жолдауы Қазақстанның экономикалық дамуының стратегиялық маңызды аспектілеріне баса назар аударатынын атап өткен жөн.
Капиталды тартуға және елдің тұрақты өсуінің негізі саналатын қолайлы бизнес-ортаны құруға ерекше назар аударылады. Президент аталған бағыттағы күш-жігерді жандандыруға шақырады, бұл экономикалық прогресс үшін аса маңызды қосымша жеке инвестицияларды тартуға мүмкіндік береді. Салық кодексін жаңарту, салық рәсімдерін жеңілдету және мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы орта бизнесті қолдау экономикалық дамуға және ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға ықпал ететін іскерлік белсенділіктің өсуіне жағдай жасайды.
Мемлекет пен жеке сектор арасындағы ынтымақтастықты дамыту денсаулық сақтау саласына тікелей әсер етеді. Медицина саласына жеке капиталды тарту жаңа медициналық объектілерді құруды және қолданыстағы инфрақұрылымды жаңғыртуды жеделдетеді.
Бюджеттік ресурстар шектеулі болған жағдайда бұл тәсіл денсаулық сақтау жүйесінің тұрақты дамуы үшін маңызды болады. Президент әділ тарифтерді белгілеу және денсаулық сақтау саласындағы инвесторлар үшін қолайлы жағдайлар жасау қажеттігін атап көрсетеді. Бұл шаралар медициналық мекемелерді жаңарту үшін жеткілікті қаржыландыруды қамтамасыз етеді, нәтижесінде халық үшін медициналық қызметтердің сапасын арттырады.
2029 жылға қарай экономикадағы орта бизнестің үлесін 15%-ға дейін арттыру мақсаты қойылғанын ескеру қажет. Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту экономикалық өсудің негізгі драйвері ретінде қарастырылады. Бұл секторды қолдау жаңа жұмыс орындарын құрудың және азаматтардың табыс деңгейін арттырудың катализаторы болады, бұл халықтың әл-ауқатына оң әсер етеді. Жалпы Президенттің Жолдауы экономиканы нығайтуға, инвестициялық ахуалды жақсартуға және Қазақстан азаматтарының өмір сүру сапасын арттыруға оң бағыт көрсетеді.
Президенттің Жолдауы Қазақстанның әлемдік цифрлық экономикаға белсенді ықпалдасуға стратегиялық бағдарланғанын айғақтайды. Цифрлық активтер мен криптовалюталарды реттеу үшін жаңа заңнаманы қабылдау, ұлттық жасанды интеллект орталығын құру және финтех-секторды дамыту ағымдағы бағыттағы маңызды бағыттар болып табылады. Зерттелетін шаралар қаржы жүйесінің ашықтығы мен қауіпсіздігін арттырып қана қоймай, елдің халықаралық бәсекеге қабілеттілігін нығайтады.
Экономикалық секторларды да, денсаулық сақтау саласын да цифрландыруға ерекше көңіл бөлінеді. Бірыңғай мемлекеттік медициналық ақпараттық жүйені құруды қоса алғанда, озық технологияларды белсенді енгізу жоспарлануда. Қарастырылып отырған бағыт медициналық қызметтердің сапасы мен тиімділігіне цифрлық бақылауды жүзеге асыруға, ресурстарды басқаруды жақсартуға және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтуға мүмкіндік береді.
Нәтижесінде халық неғұрлым ашық және жедел медициналық көмек алады, ал денсаулық сақтау шығындары процестерді оңтайландыру және қаражаттың пайдаланылуын бақылау арқылы азаяды. Энергетикалық инфрақұрылымды дамыту және коммуналдық жүйелерді жаңғырту одан әрі экономикалық өсудің іргелі шарттары ретінде қарастырылады. Энергиямен жабдықтаудың энергия тиімділігі мен сенімділігін арттыру тұрақты дамудың негізін нығайтады. Атом энергетикасын дамытуға ерекше назар Қазақстанның энергетика саласында ұзақ мерзімді және экологиялық тұрақты шешімдерді іздеуге деген ұмтылысын көрсетеді.
Жоғарыда айтылғандарды айта отырып, Президенттің Жолдауы экономиканың бірінші кезектегі салаларын жаңғырту мен цифрландыруға оң бағытты көрсетеді, бұл елдің ішкі әлеуетін арттыруға және оның халықаралық аренадағы ұстанымын нығайтуға ықпал етеді. Зерттелетін стратегиялық бастамалар тұрақты экономикалық өсу, халықтың өмір сүру сапасын жақсарту және Қазақстанды жаһандық экономикалық процестерге одан әрі ықпалдастыру үшін берік негіз жасайды. Қазақстан Президентінің жолдауы елдің экологиялық жауапты және орнықты дамуға деген стратегиялық ұмтылысын көрсетеді. Орман алқаптарын кеңейтуге және шығарындыларды азайтуға баса назар аудару табиғи ресурстарды сақтауға және суды басқаруды жақсартуға деген ұмтылысты көрсетеді.
Ұсынылған бастамалар экологиялық әл-ауқатқа ықпал етіп қана қоймай, шетелдік инвесторлар үшін агроөнеркәсіптік кешеннің тартымдылығын арттырады.
Елдің экономикалық өсуі білікті медициналық кадрларды даярлауға тікелей әсер ететін білім беруге қомақты инвестициялар үшін мүмкіндіктер ашады. Президент кәсіптік білім беру жүйесін реформалау қажеттігін атап өтті, бұл медициналық қызметтердің сапасын арттырудың негізгі факторы болып табылады. Экономикалық прогреспен қамтамасыз етілген адами капиталға салынған инвестициялар медициналық сектордың дамуына және денсаулық сақтау мамандарының кәсібилігін арттыруға ықпал етеді.
Экономикадағы шағын және орта бизнестің үлесін 2029 жылға қарай 15%-ға дейін ұлғайту міндетіне ерекше назар аударылды. Қойылған стратегиялық бағыт экономиканы әртараптандыруды және жаңа жұмыс орындарын құруды қолдайды, бұл сайып келгенде халықтың табыс деңгейін арттырады. Кәсіпкерлікті белсенді қолдау, инфрақұрылымды цифрландыру және жаңғырту елдің ұзақ мерзімді және тұрақты дамуына жағдай жасайды.
Жалпы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауында баяндалған экономикалық бастамалар тұрақты экономикалық өсу үшін берік негіз құруға және Қазақстанның әлемдік аренадағы ұстанымын нығайтуға бағытталған. Жолдауда көрсетілген оң бағыт халықтың жоғары өмір сүру сапасын және елдің жаһандық экономикалық процестерге интеграциялануын қамтамасыз етуге ұмтылысын айғақтайды.
Серік Орынбасаров
БҚО Денсаулық сақтау басқармасының «Облыстық жедел медициналық жәрдем станциясы» ШЖҚ МКК директоры
