Қазақстанда ҰБТ-ның негізгі кезеңі аяқталды. Биыл 216 мыңнан астам мектеп түлегі тест тапсырып, армандаған оқу орнына түсуге үміт артты. Алайда олардың бәріне бірдей тегін білім бұйырмайды: мемлекеттік гранттар саны небары 71 мың деп Ұлттық тестілеу орталығы хабарлады (https://app.testcenter.kz/auth).
Сурет: istockphoto.com
Бұл көрсеткіштің өзінде әлеуметтік жеңілдігі бар топтарға (көпбалалы отбасылардан шыққан балалар, жетімдер, ерекше қажеттілігі бар жастар, педагогтердің балалары және т. б.) бөлінетін квоталар да бар.
Бұл – әр үш түлектің біреуі ғана грант иегері атануы мүмкін деген сөз. Ал жеңілдіктерден тыс талапкерлер үшін мүмкіндік одан да төмен. Нәтижесінде тіпті жоғары балл жинаған түлек те грантсыз қалуы ғажап емес.
– Мен 106 балл жинадым. Бірақ IT саласына түскім келеді, ал ол жақта бәсеке күшті. Оқу орнына түсе алмай қаламын ба деп уайымдаймын, – дейді Оралдағы №44 мектептің түлегі Айдана.
Биылғы ең сұранысқа ие бағыттар – медицина, IT, менеджмент және заң салалары.
Бұл мамандықтар үшін бір орынға 15-20 талапкер таласады. Ал кейбір сирек таңдалатын бағыттарда гранттар игерілмейді. Бұл – жүйенің сұранысқа сай икемсіздігін көрсетеді.
Қоғамда бұл мәселе жыл сайын көтеріледі. Гранттар нағыз қажет салаға бөлінбейді. Білім беру жүйесінде сұраныс пен ұсынысқа икемделетін икемді механизмнің болмауы – мыңдаған орындардың босқа кетуіне, ал қабілетті талапкерлердің қаржылық тапшылықтан өз әлеуетін жүзеге асыра алмауына себеп болып отыр.
Грант саны оқығысы келетін жастардың нақты санымен сәйкес келмейінше, жоғалатын нәрсе – тек балл емес, армандар, мүмкіндіктер мен болашақ болмақ.
Мәдина Асқар,
Ахмет Байтұрсынов атындағы №10 мектептің түлегі,
Орал қаласы
